Akustik Nasıl Yapılır? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bakış
Hayatımızda çoğu zaman göz ardı ettiğimiz bir şey vardır: Ses. Ama ses sadece bir duyumdan ibaret değil; bizim iletişim kurma biçimimizi, varlıklarımızı, kimliklerimizi ve en önemlisi sosyal adalet anlayışımızı şekillendiriyor. Akustik nasıl yapılır? Bu soruya daha geniş bir perspektiften bakmaya başladığımızda, sesin sadece fiziksel bir olgu olmadığını, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi meselelerle nasıl iç içe geçtiğini anlamaya başlıyoruz.
İstanbul gibi bir metropolde yaşıyor olmanın, toplumsal yapı üzerinde derin etkileri olduğunu gözlemleyebiliyorum. Toplu taşımada karşılaştığınız sesler, sokakta duyduğunuz gürültüler ve iş yerindeki konuşmalar… Tüm bunlar, sadece bireysel bir deneyim değil, toplumsal cinsiyet rollerinin, güç ilişkilerinin ve sosyal eşitsizliklerin bir yansıması olabilir. Peki, bu akustik dünyada sesimizi duyurmak ve doğru şekilde “akustik yapmak” nasıl mümkün olur? Gelin, buna daha yakından bakalım.
Akustik ve Toplumsal Cinsiyet
Akustik, genellikle seslerin fiziksel olarak nasıl dağıldığını ya da ses yalıtımının nasıl sağlandığını ifade etse de, toplumsal cinsiyet perspektifinden de önemli bir anlam taşır. Çoğu zaman, sesler ve iletişim biçimleri, toplumsal cinsiyet rollerine göre biçimlenir. Örneğin, bir iş yerinde kadınların seslerinin daha “yumuşak” ve “nazik” olması gerektiği gibi bir toplumsal algı vardır. Bu durum, bir kadının sesi güçlü bir şekilde duyurduğunda, “fazla” ve “aşırı” olarak nitelendirilebilir.
Bursa’da çalıştığım bir sivil toplum kuruluşunda, kadın çalışanlarımızın erkeklere göre daha sessiz ve daha az yer kaplayan bir ses tonuyla iletişim kurduklarını gözlemlemiştim. Bu durum, çoğunlukla sosyal baskılar ve toplumsal normlardan kaynaklanıyordu. Kadınların sesinin kısıtlanması, onları daha az görünür kılmak ve toplumda daha düşük bir yer edinmelerini sağlamak için bilinçli ya da bilinçsiz olarak yapılan bir akustik düzenlemeydi.
Sokakta da aynı şeyleri gözlemliyorum. Kadınlar, sesli konuşurken, bağırırken ya da şikayet ederken daha fazla yargılanıyor. Bir kadın, metroda birisini uyarmaya çalıştığında, çoğu zaman etrafındaki insanlar ona “sakin ol” gibi tepkiler verirken, aynı durumda bir erkek daha sert bir tavırla sesini yükseltebiliyor. Bu tür örnekler, toplumsal cinsiyetin ses üzerindeki etkilerini güncel hayatta nasıl deneyimlediğimizi gösteriyor.
Çeşitlilik ve Akustik
Çeşitlilik, yalnızca etnik köken, yaş veya fiziksel engellerle ilgili değildir. Aynı zamanda sesin şekli ve nasıl duyulduğu da toplumsal çeşitliliğin bir parçasıdır. İstanbul’un kalabalık caddelerinde yürürken, birden fazla dilde duyduğumuz sesler, farklı ses tonları ve farklı aksanlar, şehrin akustiğine katkıda bulunur. Ancak, bu çeşitliliğin toplumda nasıl algılandığı ayrı bir mesele.
Birçok dilin ve aksanın birbirine karıştığı bu şehirde, bazen kendimi bir ses denizinde buluyorum. Herkesin kendi sesini duyurma çabası arasında, bazen bazı grupların sesinin daha az duyulduğunu fark ediyorum. Örneğin, göçmenlerin veya LGBTQ+ bireylerin seslerinin toplumsal olarak daha fazla baskı altında olduğunu görebiliyoruz. Bazı grupların sesleri, sadece fiziksel olarak değil, toplumsal düzeyde de sınırlıdır. Oysa her bir ses, farklı bir bakış açısı ve deneyimi temsil eder.
Bir arkadaşım, uzun süredir İstanbul’a göç etmiş bir Suriyeli. Onunla bir gün bir kafede sohbet ederken, iş yerinde yaşadığı ses engellemeleri hakkında konuşmuştuk. Türkiye’deki bazı iş yerlerinde, göçmenlerin aksanlarının ya da dil farklarının, diğer çalışanlar tarafından küçümsendiğinden bahsetmişti. Akustik olarak bu seslerin “yanlış” ya da “eksik” olarak algılanması, bazen o kişilerin seslerinin toplumsal olarak silinmesine yol açabiliyor.
Sosyal Adalet ve Akustik Eşitsizliği
Sosyal adalet, sesin nasıl kullanılacağı ve hangi seslerin değerli sayılacağıyla doğrudan ilişkilidir. Ses sadece bir iletişim aracı değil, aynı zamanda bir güç simgesidir. Bir toplumda hangi seslerin daha fazla duyulduğu, hangi seslerin bastırıldığı, toplumsal adaletin ne kadar sağlandığını gösteren önemli bir göstergedir.
İstanbul’da çalıştığım sivil toplum kuruluşunda, sık sık sesli protestolar ve toplumsal hareketlerle karşılaşıyoruz. Geçenlerde bir mahallede, kadın hakları üzerine yapılan bir yürüyüşe katıldım. Orada, kadınların seslerini duyurabilmek için yüksek sesle söyledikleri sloganlar, toplumsal adaletin akustik bir yansımasıydı. Ancak bu tür sesler bazen baskı altına alınabiliyor. Geçenlerde, bir gazetede okuduğum bir haberde, sesli şekilde haklarını savunan bir grup kadının, “fazla gürültü yapıldığı” gerekçesiyle polis tarafından uyarıldığını okudum. Bu, sesin toplumsal olarak nasıl şekillendirildiğinin ve hangi seslerin hoş karşılanıp hangilerinin bastırıldığının bir örneğiydi.
Bu tür örnekler, akustik eşitsizliğin sosyal adaletin sağlanmasındaki rolünü net bir şekilde gösteriyor. Sosyal adaletin sağlanabilmesi için, her bireyin sesinin eşit şekilde duyulması gerektiği gerçeği önemlidir.
Sonuç Olarak…
Akustik nasıl yapılır? sorusunu sadece fiziksel bir ses düzenlemesi olarak görmek çok dar bir perspektife sahip olur. Sesin toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adaletle nasıl şekillendiğini anlamak, bu sorunun çok daha derin bir boyuta taşındığını gösteriyor. Seslerin baskı altında olması ya da özgürce duyulması, sadece bireysel bir durum değil, tüm toplumu şekillendiren önemli bir güç dinamiğidir.
Toplumsal olarak seslerimizin nasıl duyulduğu, kimin ne kadar görünür olduğuyla, kimin hangi meselelerde daha az yer aldığıyla doğrudan bağlantılı. Eğer gerçekten eşit bir toplum istiyorsak, her sesin değerli olduğuna inanmalı ve her bir sesin kendisini duyurma hakkına saygı göstermeliyiz.